Sabahattin Ali'nin Yapıtlarını Sevme Sözlüğü

Atilla Birkiye'nin son kitabı olan Sabahattin Ali'nin Yapıtlarını Sevme Sözlüğü edebiyatımızda benzerine pek rastlanılmayan bir çalışma.

A'dan Z'ye sözlük biçiminde yazılan kitapta yüze yakın başlık var. Bu başlıklar büyüklü küçüklü birer deneme. Yazar, Sabahattin Ali'nin roman ve hikâyelerine odaklanıyor. Şiirlerine, mektuplarına ve ele aldığı yapıtla ilgi kurarak Sabahattin Ali'nin yaşamındaki bazı olaylara da değiniyor; ancak kurmacanın içinde yoğunlaşmaya özen gösteriyor. Ayrıca kitabın başında, “Her Kitabın Bir Öyküsü Var” ile “Sözlük İçin Anımsatma” başlıklı iki yazı; sonunda da kaynakların belirtildiği ve notların yer aldığı “Ardındakiler” bölümü var.

Sabahattin Ali'nin Yapıtlarını Sevme Sözlüğü'nde yer alan başlıklarda, Ali'nin roman ve hikâyelerindeki kavram, tema, karakterler, karakterlerarası ilişkiler, olay örgüsü, çatışmalar, karşıtlıklar gibi yazınsal öğeler denemenin serbestliğinde ele alınarak yorumlanıp yeni bir okuma biçimiyle okura sunuluyor.

Kitaptaki başlıklardan bazıları şöyle: Acımak, aşk, ayrıntı, cinsellik, çevre, doğa, erotizm, evlilik, fedakârlık, gözyaşı, hânende, ironi, kadın, kasaba, kıskançlık, mağara, melankoli, oturak, ölüm, platonik, şeytan, taşra, üzüntü, vapur, yalnızlık, zaman.

“Hikâye ölümle biter, mutsuz sondur. Her ne kadar içimiz daralsa, boğazımız düğümlense de bir ‘aydınlık' vardır. Olağanüstü güzel betimlenir doğa, Kaz Dağı canlıdır, bizi içine çeker, ışıktır; bu şiirdir işte. Ön öykü, Hacer ile Anlatıcı'nınki de etkileyicidir, neredeyse bir o kadar ilgi devşirir; ötekiyle koşutluk vardır, aralarındaki yakınlaşmayı, yukarıya doğru atılan adımlarda duyumsarız.

“Aşkın saf hâlidir Emine ile Hasan'ın sevdâsı. Kavuşma olamaz, mâsum küçük bir öpücük, öpüşme bile yoktur; oysa iki gencin kalbi yerinden çıkacaktır!” (Aşk'tan)