Ehmedê Xanî Mem û Zin'de aşktan tasavvufa, Kürtlerin kaderinden Newroz'a İblis'ten ontoloji ve diyalektiğe birçok alanda yeni düşünceler geliştirmiştir. Şair bir beytinde düşünceleri için "Mem û Zîn"i bir vasıta kıldığını şöyle vurgulamaktadır:
İçimdeki dertleri açıklayıp efsaneleştireyim
Zîn ve Mem hikâyesini buna bahane edeyim
Ehmedê Xanî Mem û Zin'de aşktan tasavvufa, Kürtlerin kaderinden Newroz'a İblis'ten ontoloji ve diyalektiğe birçok alanda yeni düşünceler geliştirmiştir. Şair bir beytinde düşünceleri için "Mem û Zîn"i bir vasıta kıldığını şöyle vurgulamaktadır:
İçimdeki dertleri açıklayıp efsaneleştireyim
Zîn ve Mem hikâyesini buna bahane edeyim