Derin Tarih Dergisi - Mayıs 2023

Feth-i Mübîn 570 Yaşında

Derin Tarih’in Mayıs 2023 sayısı, İstanbul’un fethine odaklanıyor. Bu ay 570’inci yıldönümünü idrak ettiğimiz İstanbul’un fethi ile bir şehrin İslâmlaşması ve tümüyle yeni bir kimlik kazanmasının ne demek olduğunu, fethi bütün boyutlarıyla ve detaylarıyla yeniden tefekkür ederek anlıyoruz. Buradan hareketle, yakın tarihimizde “İstanbul’un fethi” mefhumunun nasıl algılandığına, kutlamaların serencâmına ve zaman içinde fetih kavramının zihinlerde doğurduğu izdüşümlere odaklanıyoruz.

“Feth-i Mübîn 570 Yaşında” dosyamızda, Prof. Dr. Ferudun Ata dünden bugüne fetih kutlamaları ve İstanbul Fetih Cemiyeti’ni ele alırken Prof. Dr. Ali Şükrü Çoruk bir gelenek icadı olarak II. Meşrutiyet döneminde gerçekleştirilen İstanbul’un fetih törenlerini kaleme aldı. Prof. Dr. İsmail Kara Nurettin Topçu’nun “Fetih ve Fatih” üzerinden oluşturduğu “tarih ve devlet” tasavvurunu incelerken Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek yirmi beş yıl boyunca yılan ve akreplere yuva olan Fatih’in Türbesi’nin hürriyetine kavuşma hikâyesini anlattı. Prof. Dr. Mustafa Kara fethin 500. yılının İstanbul Müftüsü Ömer Nasuhi Bilmen’e ilham ettiği dizeleri satırlara taşırken Samet Tınas İstanbul’u fethine dair 7 tartışmalı meseleye açıklık getirdi. Son olarak da Araştırmacı İbrahim Bozbeşparmak Fatih döneminin meşhur âlimlerinden olup Semerkand’ın ışığını İstanbul’a taşıyan ilim elçisi Ali Kuşçu’nun hayat hikâyesini yazdı.

“Feth-i Mübîn 570 Yaşında” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. Gülgün Yılmaz ile Hollanda’da dokunan İzmir halılarına dokunurken Prof. Dr. İsmail Güleç ile “tahsilini tamamlayan bir genç neden müderris değil kadı olmak ister?” sorusuna cevap aradık. Uzman Öğretmen Mehmet Cemal Öztürk Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi’nin daha önce bilinmeyen manzûm bir fetvasını ilk kez Derin Tarih okurlarına takdim ederken Tarihçi-Yazar H. Yıldırım Ağanoğlu ile 5 asırdan fazla Osmanlı vatan toprağı kalan Bosna serhaddi Glamoç ve Livno’daki âbidevî Osmanlı mezar taşlarına baktık. Dr. Ahmet Uçar 16. yüzyılda Avrupa’daki İslâm düşmanlığının tarihî kaynaklarına odaklanırken Tarihçi-Yazar Arif Emre Gündüz ile millî mimarinin mahir öncüsü Mimar Kemaleddin Bey’in hayatını ve eserlerini inceledik. Araştırmacı-Yazar Fatma Türk Toksoy gazetelerin ışığında 1939 Erzincan Depremi’nden dersler çıkartırken Araştırmacı-Yazar Mükremin Gül üzerinde güneş batmayan imparatorluğun son sömürge savaşı olan Falkland Adaları Savaşı’nı kaleme aldı. Osman Atasoy Osmanlı’nın son yıllarından Cumhuriyet’in erken dönemlerine kadar ön planda duran muhalif ulema cephesini değerlendirirken Tarihçi-Yazar Dursun Gürlek İstanbul kıraathanelerinin melül ve mahzun şairi olan Rıfkı Melûl Meriç’in hayatını bizlere aktardı. Muhammet Erdi Gökyar ile İstiklal Marşı’nın yazıldığı Tâceddin Dergâhı’nın hazine değerindeki haziresini gezerken Öğretim Görevlisi Mehmet Önder ile ABD’deki Büyük Buhran’ın konu alındığı Modern Zamanlar filmini inceledik. Ahmet Yasin Çomoğlu “Mehmed Ali Aynî’nin Târîh-i Edebî-i Âlem’ine ne oldu?” sorusuyla bir garip sansür hikâyesini anlatırken son olarak da Canan Aytaş ile zamana meydan okuyan Sürmene’deki Cida Kilisesi’ne yolculuk ettik.

Derin Tarih ek kitap olarak bu ay, Ahmet Çinar’ın yayına hazırladığı ve Halife Abdülmecid Efendi’nin kızı Dürrüşehvar Sultan’ın muallimlerinden Mütekaid Binbaşı Kemâl’in kaleme aldığı Kâğıt ve Tarihçesi kitabını bütün okurlarına armağan ediyor.

Tarih okuyan şaşırmaz.