Derin Tarih Dergisi - Ağustos 2024 Sayı:149

Aksâ Yangını

Bundan 55 yıl önce, 21 Ağustos 1969 sabahı, Müslümanların ilk kıblesi ve üç mescidin üçüncüsü Mescid-i Aksâ, Avustralyalı bir saldırganın çıkardığı yangınla harabeye dönmüştü. Polise verdiği ilk ifadede, eylemini “Mesih’in gelişini hızlandırmak için” gerçekleştirdiğini söyleyen Denis Michael Rohan, Siyonist saplantılarla hareket eden bağnaz bir Hıristiyan’dı.

Kudüs’ün İsrail ordusu tarafından işgalinin üzerinden iki yıl geçtikten sonra yaşanan yangın, İslâm dünyası için ikinci bir şoktu. Suudi Arabistan Kralı Faysal bin Abdulaziz’in çağrısıyla Fas’ın başkenti Rabat’ta toplanan Müslüman devlet ve hükümet başkanları, İslâm Konferansı Örgütü’nü (bugünkü adıyla, İslâm İşbirliği Teşkilâtı) kurdu.

Derin Tarih’in Ağustos sayısında, bütün detaylarıyla Aksâ yangınını ele alırken, bu vesileyle İslâm İşbirliği Teşkilâtı’nın kuruluşunu, Kral Faysal’ın bağımsız İslâm dünyası idealini, teşkilâtın Kral Faysal suikastından sonraki serencâmını, Siyonist işgalle mücadelede 1970’lerin atmosferini yeniden hatırlamak ve hatırlatmak istedik.

“Aksâ Yangını” dosyamızda Taha Kılınç Mescid-i Aksâ’nın 21 Ağustos 1969’da Denis Michael Rohan tarafından ateşe verilmesini ve ardından İslâm İşbirliği Teşkilâtı’nın kuruluşuna uzanan süreci kaleme alırken M. Murtaza Özeren Sezai Karakoç’un, Aksâ yangını sonrasında duyduğu derin üzüntüyle kaleme aldığı “Ey Yahudi” şiirini yeniden gündeme taşıdı.

“Aksâ Yangını” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. İsmail Kara İstisnaî bir İstanbul tarihçisi ve sevdalısı olan Cemalettin Server Revnakoğlu’nun hayatını ve eserlerini, Prof. Dr. Mustafa Kara Cumhuriyet döneminin seçkin münevverlerinden Ferit Kam’ın vefatından sonra hakkında yazılan şiirleri gündeme taşıdı. Prof Dr. M. İsmet Uzun Trabzon’un tanınmış alim, şeyh, muallim, şair ve yazarlarından biri olan Hâfız Zühdî Mehmed Efendi’nin hayatını ve eserlerine dikkat çekerken Prof. Dr. İsmail Güleç “Şairler itibar görmek için neden acem taklidi yaparlardı?” Sorusunu cevapladı. Prof. Dr. Kahraman Şakul Osmanlı döneminde sokak köpekleri soruna karşın nasıl çözümler üretildiğini değerlendirirken Dr. Ahmet Uçar Amerikalı misyonerlerin II. Meşrutiyet’in ilanından sonraki faaliyetlerini, kurdukları okulları ve Müslüman öğrencilerin bu okullarda okumaya başlamasıyla sonuçlanan süreci yazdı. Dr. Mehmet Taş Osmanlı’da ekmek fiyatlarının belirlenmesini ve fiyat belirlemenin incelikli kaidelerini satırlara taşırken Musiki Tarihi Uzmanı Tahir Günay, Orhan Veli, Atilla İlhan gibi şairlerimizin yazdığı serbest vezinli mısraların Selahattin İçli ve Avni Anıl gibi büyük bestekârların elinde nasıl harika şarkılara dönüştüğünü örneklerle bize sundu. Enver Beşinci Robert Kolej’in kuruluşundaki asıl amacı koleksiyonuna ait belgeler eşliğinde anlatırken, Osman Atasoy beden terbiyesi ve futbol gibi spor dallarının Osmanlı’dan Cumhuriyet’e olan serüvenini kaleme aldı. Fatma Türk Toksoy Kıbrıs Barış Harekâtı’nın 50. yılında adada yaşanan soykırımı bize yeniden hatırlatırken Muhammed Mahmut Bakır Osmanlı yenileşme sürecindeki en önemli viraj olan meşrutiyetin ilanının söylemsel olarak nasıl inşa edildiğini II. Abdülhamid’in kaleme aldığı meclisin açış nutku üzerinden değerlendirdi. Şeyma Üstün evimizin olmazsa olmaz parçalarından biri olan perdenin insanlık tarihindeki yerini anlatırken, Öğr. Gör. Mehmet Önder Halkevlerinin kurulma sürecini ve buralarda sergilenen oyunların ideolojik zihinleri yetiştirmede nasıl rol oynadığını inceledi. Deniz Çıkılı, Hint Alt Kıtası’ndaki ilk sömürge şehri olan Madras’ın önemine değinirken Metin Taha Yılmaz yalnızca bir ulusu değil, dünya üzerindeki birçok devrimci düşünceyi de derinden etkileyen Küba Devrimi’ni anlatırken, İbrahim Furkan Özdemir ile Filistin’in kadim şehri Eriha’yı, Canan Aytaş ile Trabzon’nun Of ilçesinde bulunan Ballıca Yıldız Camii’ni keşfettik.

Derin Tarih ek olarak bu ay, Kudüs’ün bilinmeyen fotoğraflarından oluşan kartpostal setini bütün okurlarına armağan ediyor.